💡 Η “εύθραυστη” ισορροπία στη ρύθμιση της πίεσης
Τα τελευταία χρόνια, οι μελέτες όπως SPRINT και ESPRIT έχουν δείξει ότι η εντατική ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης (στόχος <120 mmHg) μειώνει σημαντικά τα καρδιαγγειακά επεισόδια.
Ωστόσο, στους ηλικιωμένους και εύθραυστους (frail) ασθενείς, το ερώτημα παραμένει:
“Αξίζει η εντατική ρύθμιση ή αυξάνονται οι κίνδυνοι υπότασης και νεφρικής βλάβης;”
Μια νέα ανάλυση της μελέτης ESPRIT, που δημοσιεύθηκε στο Journal of the American College of Cardiology (JACC, Οκτ 2025), δίνει καθαρή απάντηση — και ίσως αλλάξει τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τους “εύθραυστους” υπερτασικούς.
Ποιοι είναι οι εύθραυστοι (frail) ασθενείς;
Οι frail ασθενείς (ευπαθείς ή «εύθραυστοι» ασθενείς) είναι άτομα — συνήθως μεγαλύτερης ηλικίας — που έχουν μειωμένη φυσική και λειτουργική εφεδρεία, γεγονός που τους κάνει πιο ευάλωτους σε ασθένειες, επιπλοκές και στρες (π.χ. λοιμώξεις, φάρμακα, νοσηλεία).
Δεν σημαίνει απαραίτητα «ηλικιωμένοι», αλλά άτομα με μειωμένη αντοχή και λειτουργικότητα, ανεξαρτήτως ηλικίας.
🧠 Η Μελέτη ESPRIT: Εντατική έναντι Στάνταρ Ρύθμιση Πίεσης
Η ESPRIT trial (Lancet 2024; 404:245) περιέλαβε 11.000 ασθενείς με μέση ηλικία 65 ετών, όλοι με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε τρεις κατηγορίες ευπάθειας:
| Κατηγορία | Ποσοστό | Περιγραφή |
|---|---|---|
| Μη εύθραυστοι (nonfrail) | 39% | Καλή λειτουργικότητα, ανεξαρτησία |
| Μέτρια ευθραυστότητα | 47% | Περιορισμένη αντοχή, χρόνια νοσήματα |
| Σοβαρή ευθραυστότητα | 14% | Μειωμένη κινητικότητα, εξάρτηση από βοήθεια |
Οι ασθενείς τυχαιοποιήθηκαν σε δύο ομάδες:
-
Εντατική ρύθμιση: Συστολική πίεση στόχος <120 mmHg
-
Στάνταρ ρύθμιση: Συστολική πίεση στόχος <140 mmHg
Η μέση διάρκεια παρακολούθησης ήταν 3,8 έτη.
📊 Αποτελέσματα: Τα οφέλη ίδια – ανεξαρτήτως ευθραυστότητας
Η εντατική ρύθμιση μείωσε σημαντικά τον κίνδυνο:
-
Μείζονων καρδιαγγειακών επεισοδίων (MACE)
(έμφραγμα, εγκεφαλικό, καρδιακή ανεπάρκεια, καρδιογενής θάνατος) -
Ολικής θνησιμότητας
…σε όλες τις κατηγορίες ευπάθειας — χωρίς στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ “ευπαθών” και “μη ευπαθών” ατόμων.
| Ομάδα | Μείωση MACE | Μείωση Θνησιμότητας | Παρενέργειες |
|---|---|---|---|
| Μη ευπαθείς | -25% | -18% | 1.1% |
| Μέτρια ευπάθεια | -23% | -17% | 1.3% |
| Σοβαρή ευπάθεια | -20% | -16% | 1.5% |
Οι ανεπιθύμητες ενέργειες (υπόταση, συγκοπή, οξεία νεφρική δυσλειτουργία) ήταν ελαφρώς αυξημένες με την εντατική αγωγή, αλλά ίδιες αναλογικά σε όλες τις ομάδες.
⚖️ Πρακτικό μήνυμα: Ο στόχος <120 mmHg είναι ασφαλής για τους περισσότερους ηλικιωμένους
Η ευπάθεια δεν πρέπει να αποτελεί αυτόματα λόγο για λιγότερο επιθετική θεραπεία. Όταν υπάρχει προσεκτική παρακολούθηση, η εντατική ρύθμιση προσφέρει το ίδιο όφελος στους εύθραυστους ασθενείς. Ωστόσο, σε ασθενείς που προτιμούν λιγότερα φάρμακα ή φοβούνται τις παρενέργειες, ένας πιο “φιλελεύθερος” στόχος, π.χ. <130 mmHg, παραμένει αποδεκτός.
🔬 Σύγκριση με μελέτηSPRINT (ΗΠΑ, Circulation 2023; 148:565)
Η ανάλυση του SPRINT trial είχε παρόμοια ευρήματα:
-
Η εντατική αγωγή (<120 mmHg) μείωσε τον καρδιαγγειακό κίνδυνο σε άτομα >70 ετών.
-
Τα οφέλη ήταν ίσα σε frail και nonfrail συμμετέχοντες.
-
Οι παρενέργειες ήταν συχνότερες, αλλά όχι σοβαρές ή θανατηφόρες.
Αυτά τα δεδομένα επιβεβαιώνουν τη γενική ασφάλεια της εντατικής προσέγγισης σε ηλικιωμένους με καλή παρακολούθηση.
🧩 Κλινική Ερμηνεία
Η μελέτη δείχνει ότι:
-
Η εντατική μείωση πίεσης είναι ωφέλιμη ακόμη και στους ευπαθείς ηλικιωμένους, εφόσον παρακολουθούνται στενά.
-
Η ευπάθεια από μόνη της δεν αποτελεί αντένδειξη για στόχο <120 mmHg.
-
Η εξατομίκευση παραμένει θεμελιώδης: σε πολύ προχωρημένη ευπάθεια ή προτεραιότητα “ποιότητας ζωής”, μπορεί να στοχεύει <130 mmHg.
📈 Ουσιαστικά, η πίεση δεν πρέπει να ρυθμίζεται “με βάση την ηλικία”, αλλά με βάση τη συνολική λειτουργική κατάσταση.
❓ FAQs – Συχνές Ερωτήσεις
1. Ποια είναι η ιδανική πίεση για έναν 80χρονο ασθενή;
Ιδανικά <130/80 mmHg. Αν είναι ευπαθής ή με πολλαπλές νόσους, <140 mmHg είναι αποδεκτός στόχος.
2. Υπάρχει κίνδυνος υπότασης με στόχο <120 mmHg;
Ναι, μικρός αλλά υπαρκτός — ειδικά σε ασθενείς με αφυδάτωση, νεφρική νόσο ή πολυφαρμακία.
3. Πώς αξιολογείται η “ευπάθεια”;
Με εργαλεία όπως το Fried Frailty Index ή το Clinical Frailty Scale (CFS), που μετρούν κινητικότητα, βάρος και γνωστική κατάσταση.
4. Πρέπει να μειώσω τα φάρμακα αν ο ασθενής ζαλίζεται;
Ναι, η συμπτωματική υπόταση είναι λόγος αναπροσαρμογής στόχου.
5. Οι οδηγίες αλλάζουν με βάση τη μελέτη ESPRIT;
Όχι ακόμη, αλλά πιθανότατα θα επηρεάσει τις επικαιροποιημένες κατευθυντήριες γραμμές (ESH 2026).
❤️ Συμπέρασμα
Η μελέτη Li S et al. (JACC 2025) καταρρίπτει τον μύθο ότι η εντατική ρύθμιση της πίεσης είναι “επικίνδυνη” για τους ηλικιωμένους ή ευπαθείς ασθενείς.
Με σωστή παρακολούθηση, ο στόχος <120 mmHg προσφέρει ίση προστασία σε όλους, χωρίς επιπλέον κίνδυνο.
Η ευπάθεια δεν σημαίνει “λιγότερη φροντίδα” — σημαίνει εξατομίκευση και προσοχή.
Το άρθρο επιμελήθηκε ο Παθολόγος Ηρακλής Αβραμόπουλος
Διευθυντής Παθολογικής Κλινικής Νοσοκομείο Υγεία
📚 Βιβλιογραφία
1️⃣ Li S, Zhang Y, He J, et al. Effects of intensive blood pressure control in patients with frailty: A post hoc analysis from ESPRIT.
Journal of the American College of Cardiology. 2025 Oct 15; [Epub ahead of print].
DOI: 10.1016/j.jacc.2025.08.092
2️⃣ Zhang Y, Li S, Wang Y, et al. ESPRIT Randomized Trial: Intensive vs. Standard BP Control in Chinese Adults at High CV Risk.
Lancet. 2024;404(10487):245–258.
DOI: 10.1016/S0140-6736(24)01074-5
3️⃣ Williamson JD et al. SPRINT Study: Intensive vs Standard Blood Pressure Control and Cardiovascular Outcomes in Adults Aged ≥75 Years.
Circulation. 2023;148(6):565–576.
DOI: 10.1161/CIRCULATIONAHA.123.064512
4️⃣ Williams B et al. 2024 ESH Guidelines for the Management of Arterial Hypertension.
Journal of Hypertension. 2024;42(6):785–897.
DOI: 10.1097/HJH.0000000000003580
5️⃣ Whelton PK et al. 2023 ACC/AHA Guideline for the Prevention, Detection, Evaluation, and Management of High Blood Pressure in Adults.
Hypertension. 2023;81(5):1873–2001.
DOI: 10.1161/HYP.0000000000000255