💡 Το αιώνιο δίλημμα πριν το χειρουργείο
Ασθενείς με υπέρταση ή καρδιοπάθεια που λαμβάνουν αναστολείς του συστήματος ρενίνης-αγγειοτaσίνης (ACE inhibitors ή ARBs) συχνά χρειάζεται να υποβληθούν σε μη καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις.
Ένα από τα πιο συχνά ερωτήματα στην προεγχειρητική αξιολόγηση είναι:
«Πρέπει να διακοπεί η αγωγή πριν την αναισθησία;»
Οι φόβοι επικεντρώνονται στο ότι η συνέχιση αυτών των φαρμάκων μπορεί να προκαλέσει υπόταση κατά τη διάρκεια της επέμβασης.
Μια μεγάλη μελέτη από τη Γαλλία, δημοσιευμένη στο JAMA (Αύγουστος 2024), δίνει σαφείς απαντήσεις.
🩺 Η Μελέτη Stop-or-Not
Σχεδιασμός:
-
Τυχαιοποιημένη, πολυκεντρική, ανοιχτή μελέτη
-
Χώρες: Γαλλία
-
Συμμετέχοντες: 2.222 ενήλικες (μέση ηλικία 67 έτη)
-
Αγγειοτaσινεργικά φάρμακα: ACE inhibitors ή ARBs
-
Τύπος επέμβασης: Προγραμματισμένες (elective) μη καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις
Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε δύο ομάδες:
| Ομάδα | Παρέμβαση |
|---|---|
| Συνέχισης (Continuation Group) | Συνέχισαν τα φάρμακα μέχρι και την ημέρα του χειρουργείου |
| Διακοπής (Discontinuation Group) | Διέκοψαν τα φάρμακα 48 ώρες πριν την επέμβαση |
Σε όλες τις περιπτώσεις, τα φάρμακα επανεκκινήθηκαν το συντομότερο δυνατόν μετά το χειρουργείο.
📊 Αποτελέσματα: Ίδια έκβαση, μικρή διαφορά στην υπόταση
Κύριο σύνθετο τελικό σημείο (primary composite outcome):
Θνητότητα και μετεγχειρητικές επιπλοκές (εντός 30 ημερών):
-
22% στην ομάδα συνέχισης
-
22% στην ομάδα διακοπής
➡️ Καμία στατιστικά σημαντική διαφορά
Οξεία νεφρική βλάβη:
11% και στις δύο ομάδες (χωρίς διαφορά).
Ενδοεγχειρητική υπόταση (με ανάγκη αγγειοσυσπαστικών):
-
54% στην ομάδα συνέχισης
-
41% στην ομάδα διακοπής
➡️ Απόλυτη διαφορά: +13% (Number Needed to Harm = 8)
Ωστόσο, η διάρκεια της υπότασης ήταν μόλις 3 λεπτά μεγαλύτερη κατά μέσο όρο.
⚕️ Τι σημαίνει αυτό στην πράξη
Η μελέτη δείχνει ότι:
-
Οι προγνωστικές εκβάσεις (θάνατος, επιπλοκές) είναι ίδιες ανεξάρτητα από το αν το φάρμακο συνεχιστεί ή διακοπεί.
-
Η υπόταση στο χειρουργείο είναι συχνότερη αν τα φάρμακα δεν διακοπούν, αλλά διαρκεί λίγο και δεν επηρεάζει το αποτέλεσμα.
-
Η γρήγορη διόρθωση της υπότασης από τους αναισθησιολόγους πιθανώς εξηγεί γιατί δεν αυξήθηκαν οι επιπλοκές.
🧠 Σχόλιο
Η μελέτη αυτή δείχνει ότι και οι δύο στρατηγικές είναι εξίσου ασφαλείς.
Εφόσον υπάρχει επαρκής αναισθησιολογική παρακολούθηση, η απόφαση μπορεί να εξατομικευτεί.
Προσωπικά, τείνω να διακόπτω την αγωγή 24–48 ώρες πριν, ειδικά σε ηλικιωμένους ή ασθενείς με χαμηλή πίεση.
📋 Πρακτικές Συστάσεις για την Κλινική Πράξη
| Κατηγορία ασθενούς | Προτεινόμενη πρακτική |
|---|---|
| Υγιείς, χαμηλού κινδύνου ασθενείς | Συνέχιση της αγωγής ως έχει |
| Ηλικιωμένοι ή με τάση υπότασης | Διακοπή 24–48 ώρες πριν |
| Ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια | Συνήθως συνέχιση για αποφυγή απορρύθμισης |
| Επείγουσα χειρουργική επέμβαση | Δεν διακόπτονται (λόγω χρόνου) |
💊 Σε κάθε περίπτωση, η επανέναρξη πρέπει να γίνεται το συντομότερο δυνατό μετά το χειρουργείο.
🔎 Σύγκριση με προηγούμενες μελέτες
Η Stop-or-Not έρχεται να επιβεβαιώσει τα ευρήματα προηγούμενων μελετών (Ann Intern Med, 2023) που επίσης έδειξαν παρόμοια έκβαση.
Ωστόσο, η νέα μελέτη είχε απλούστερο σχεδιασμό και μεγαλύτερο δείγμα, καθιστώντας τα αποτελέσματα πιο αντιπροσωπευτικά της καθημερινής κλινικής πράξης.
❤️ Συμπέρασμα
Η απόφαση για διακοπή ή συνέχιση των ACE inhibitors / ARBs πριν από μη καρδιοχειρουργική επέμβαση μπορεί να είναι ευέλικτη.
Και οι δύο προσεγγίσεις είναι ασφαλείς, εφόσον υπάρχει σωστή αναισθησιολογική παρακολούθηση.
Η διακοπή 48 ώρες πριν παραμένει προτιμητέα σε ασθενείς με προδιάθεση υπότασης, ενώ η συνέχιση είναι αποδεκτή σε σταθερούς υπερτασικούς χωρίς άλλους κινδύνους.
Η ουσία είναι εξατομίκευση και συνεργασία μεταξύ καρδιολόγου, παθολόγου και αναισθησιολόγου.
Το άρθρο επιμελήθηκε ο Παθολόγος Ηρακλής Αβραμόπουλος
Διευθυντής Παθολογικής Κλινικής Νοσοκομείο Υγεία
📚 Βιβλιογραφική Αναφορά:
Legrand M et al. Continuation vs discontinuation of renin-angiotensin system inhibitors before major noncardiac surgery: The Stop-or-Not randomized clinical trial. JAMA. 2024 Aug 30.