Το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο είναι η 3η αιτία θανάτου μετά τη στεφανιαία νόσο και τον καρκίνο. Η υπέρταση είναι ο σημαντικότερος παράγων κινδύνου (μετά την ηλικία) για εγκεφαλικό επεισόδιο. Το 50% των εγκεφαλικών επεισοδίων αποδίδονται σε υπέρταση.

Έχει αποδειχθεί από μεταανάλυση πολλών μελετών ότι η θνητότητα από αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (ΑΕΕ) σχετίζεται με το ύψος της αρτηριακής πίεσης συνεχώς, σταθερά και ανεξάρτητα από άλλους παράγοντες κινδύνου σε όλο το φάσμα ηλικίας 40-70 ετών. Κάθε αύξηση της αρτηριακής πίεσης κατά 20/10 mmHg διπλασιάζει τον κίνδυνο για θάνατο από ΑΕΕ και αυτό ισχύει σε όλο το εύρος της ΑΠ από 115/75 mmHg έως 185/115 mmHg.

Όσον αφορά την πρωτογενή πρόληψη είναι αποδεδειγμένο ότι όλες οι ομάδες αντιϋπερτασικών μειώνουν τον κίνδυνο για ΑΕΕ. Και μάλιστα με μία μικρή μείωση της ΑΠ κατά 10/5 mmHg ο κίνδυνος μειώνεται κατά 30-40%. Η πιο ενδιαφέρουσα από τις καινούργιες μελέτες ήταν η LIFE (Losartan Intervention For Endpoint reduction in hypertension study) στην οποία έγινε σύγκριση της λοσαρτάνης με την ατενολόλη και η πρώτη μείωσε τον κίνδυνο εμφάνισης ΑΕΕ κατά 25%. Η μελέτη αυτή ήταν η πρώτη ένδειξη ότι ίσως οι ανταγωνιστές υποδοχέων αγγειοτασίνης έχουν προστατευτική επίδραση έναντι του ΑΕΕ.

Για το οξύ ισχαιμικό ΑΕΕ υπάρχουν μελέτες με αντικρουόμενα αποτελέσματα. Πάντως, θα πρέπει στις πρώτες ώρες να αποφεύγεται η άμεση αντιϋπερτασική αγωγή αν η ΑΠ είναι κάτω του 220/120 mmHg (εξαιρέσεις: ισχαιμία ή έμφραγμα μυοκαρδίου, καρδιακή ανεπάρκεια, διαχωριστικό ανεύρυσμα αορτής, οξεία νεφρική ανεπάρκεια ή ασθενής που θα υποβληθεί σε θρομβόλυση). Στις περιπτώσεις που πρέπει να μειώσουμε άμεσα την ΑΠ προτιμούμε ενδοφλέβια φάρμακα (λαμπεταλόλη, νιτροπρωσσικό νάτριο), τα οποία τιτλοποιούνται εύκολα και τα οποία δεν επηρεάζουν την εγκεφαλική αιμάτωση. Τα υπογλώσσια δισκία νιφεδιπίνης ή άλλων αντιϋπερτασικών απαγορεύονται λόγω της απότομης πτώσης της αρτηριακής πίεσης, του φαινομένου υποκλοπής και της αντιδραστικής υπέρτασης που προκαλούν..

Στο οξύ αιμορραγικό ΑΕΕ η αυξημένη ΑΠ μπορεί να αυξήσει την αιμορραγία. Θα πρέπει να γίνεται προσεκτική μείωση της ΑΠ κατά 15%. Προσοχή εάν η ενδοκράνια πίεση είναι αυξημένη: η υψηλή ΑΠ μπορεί να είναι ο μόνος τρόπος για να διατηρηθεί η αιμάτωση του εγκεφάλου

Στην δευτερογενή πρόληψη του ΑΕΕ η μελέτη PROGRESS (Perindopril protection against recurrent stroke study) καθιέρωσε ως φάρμακα πρώτης γραμμής τα θειαζιδικά διουρητικά σε συνδυασμό με αναστολέα του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτασίνης.

Πρόσφατα ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα της μελέτης MOSES (Morbidity and Mortality after Stroke), στην οποία έγινε σύγκριση της επροσαρτάνης με νιτρενδιπίνη στη δευτερογενή πρόληψη ΑΕΕ σε υπερτασικά άτομα. Η επροσαρτάνη μείωσε τον κίνδυνο νέου ΑΕΕ κατά 25% επιπλέον της νιτρενδιπίνης.

Συμπέρασμα: στους υπερτασικούς με ιστορικό εγκεφαλικού επεισοδίου πρέπει να χορηγείται αντιϋπερτασική αγωγή. Στόχος της θεραπείας είναι η μείωση της ΑΠ κάτω του 140/90. Υπάρχουν ενδείξεις ότι από την θεραπεία μπορεί να ωφεληθούν και νορμοτασικά άτομα με ιστορικό ΑΕΕ. Φάρμακα πρώτης εκλογής θα πρέπει να είναι ένα θειαζιδικό διουρητικό και ένα φάρμακο που αποκλείει τον άξονα ρενίνης-αγγειοτασίνης. Όλες οι υπόλοιπες κατηγορίες αντιϋπερτασικών μπορούν να συνδυασθούν με το αρχικό σχήμα για την αποτελεσματική μείωση της ΑΠ.

Ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη πολλές μεγάλες και ενδιαφέρουσες μελέτες (ONTARGET, TRANSCEND, PRoFESS, ENOS, CHHIPS, COSSACS) που ίσως θα απαντήσουν αρκετά ερωτηματικά. Μερικές απ' αυτές μελετούν το ρόλο των ανταγωνιστών των υποδοχέων αγγειοτασίνης στη δευτερογενή πρόληψη και άλλες τη θεραπεία της υπέρτασης στο οξύ εγκεφαλικό επεισόδιο.